Leren begrijpen en slim omgaan met energie

Leer energie patronen in natuur herkennen

Orde vs chaos

Wat we zoeken in onze tuinen en landschappen, maar ook op andere vlakken, is de juiste balans tussen orde en chaos. Dat is waar onze systemen het beste presteren, zonder dat deze te veel of te weinig input krijgen. De productiviteit is hier optimaal.

#1 Te strakke vs geen sturing

Willen we alle natuurlijke processen onder controle houden en sturen dan vraagt dit niet alleen heel veel energie, we gaan dan ook voorbij aan de spontane sturing die vanzelf gebeurd in de natuur. Laten we daarentegen alles los dan krijg je snel verzadiging of chaos.

Daarom dus de bewuste keuze om onze tuinen, landschappen en gemeenschappen te voorzien van die balans, die balans die de juiste energie input voorziet om te voldoen aan al onze basis behoeften als mens én andere organismen en tegelijk het systeem niet uitput, maar duurzaam maakt. Hier komt het derde ethische principe van permacultuur ter sprake: het creëren van surplus dat dient om de weggenomen energie (grondstoffen, regenwater, voedingstoffen edm) te vervangen en zelfs een meerwaarde toe te voegen, bv door van compostering van groenafval een krachtige voedingsbron te maken voor de groei van nieuwe planten.

#2 Onze rol als tuinier

Als tuiniers worden we dan observator: we kijken hoe de dingen spontaan gebeuren om op basis daarvan deze processen te leren begrijpen en toe te passen, in te voegen door slimme ontwerpkeuzes. We begeleiden natuurlijke processen in ons eigen voordeel. Daarom gaan we juist weg van te veel controle, maar we laten ook niet alles los, we kijken, implementeren en sturen eerder!

In onze tuinen maar ook in onze buurt kunnen we zo experimenten opzetten en leren van de resultaten voor toekomstige projecten.

#3 Energie input -en transacties in onze systemen leren zien

Het is belangrijk dat we goed leren observeren hoe energie in onze systemen binnenkomt en wordt opgeslagen. Enkele vbn hiervan zien we in de weg die zonne-energie aflegt via fotosynthese in tal van voor onszelf en ons ecosysteem nuttige producten of regenwater dat we opvangen, verspreiden, infiltreren en/of opslaan.

Het opzet is om het verlies van deze energie, het verlaten ervan uit onze systemen, wat we entropie noemen, zo lang mogelijk uit te stellen. We willen dat deze zo veel als mogelijk wordt bijgehouden en ingezet om productiviteit en groei te scheppen.

bron: discoverpermaculture.com

Geoff Lawton ,de bekende internationale permacultuur designer, haalt hier het voorbeeld aan van het vallen van regen hoog in de bergen, waar het zich in gebieden met weinig begroeiing in kleine stroompjes verzamelt die dan overgaan in wat grotere stromen die wat wijdere trajecten beginnen te maken in de lager gelegen zones op de flanken, kronkelend doorheen het berglandschap, het grillige natuurlijke landschap volgend. Om ten slotte in de laagvlakte nog majestueuzere trajecten en wijdse bochten te beschrijven, vooraleer in zee uit te monden (entropie, het verlaten van energie uit onze systemen).

We kunnen zeggen dat hoog in de bergen de energie van het water het hoogst is, het snelste stroomt maar tegelijk het minste leven bevat. Enkel enkele specialistische soorten vinden hier hun habitat. Hoe meer richting laagvlakte, hoe minder energie maar hoe meer leven.

Dit principe van entropie, het maximaal benutten van de inkomende energiebronnen alvorens ze onze systemen verlaten proberen we zo veel als mogelijk te observeren en toe te passen in de praktijk. Wat ons regenwater betreft, passen we dit principe hier toe, dan proberen we hoog in een landschap het water op te slaan, te verspreiden via waterinfrastructuur horizontaal mee met het landschap, waar ze tal van soorten planten en bomen irrigeren, alvorens lager op het terrein uit te komen.

Uiteindelijk doel is om met zo weinig mogelijk aanpassing veel resultaat te boeken, een duurzaam resultaat dat zichzelf heel lang onderhoud en zelfs verbetert.